OVER DE TOEKOMST VAN DE KERK

Bij het afscheidssymposium van bisschop Wiertz van Roermond op donderdag 23 november l.l. ging het over de toekomst van de kerk.
Hoogleraar theologie Erik Borgman van de Universiteit van Tilburg sprak over de “verlegenheid” die sinds de jaren zestig van de vorige eeuw is ontstaan bij veel katholieken om over hun geloof te spreken. “Maar hoe willen nieuwe generaties ooit tot geloof komen als wij er niet over spreken?” zo vroeg hij zich met de apostel Paulus af.
Ook zei Borgman zich te ergeren aan de cynische reacties van veel mensen als het over geloof gaat. “We wekken graag de indruk dat alles naar de knoppen gaat, maar dat is helemaal niet waar. Er is juist heel veel inzet van mensen. We mogen ons er niet bij neerleggen dat ‘goedmens’ een scheldwoord in onze samenleving gaat worden,” aldus Borgman, die pleitte voor “het weer oplaaien van het vuur”.
Een citaat uit zijn toespraak:

“….. wij zijn kwetsbare en niet zelden gekwetste mensen. Het geloof maakt het mogelijk dat wij dat zonder illusies onder ogen zien zonder dat het leidt tot het gevoel geen waarde en dus geen betekenis meer te hebben. Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met fysieke beperkingen. Of liever, er waren natuurlijk altijd al fysieke beperkingen, maar je kunt een tijd lang in je leven doen alsof ze er niet zijn, alsof alles mogelijk is, alsof je steeds in staat bent ze op eigen kracht te compenseren. Tot dat niet langer lukt.

Vaak wordt geloof in God afgedaan als fantasie en de Nederlandse media zijn bij uitstek de plaats geworden waar gelovigen als achterlijk worden weggezet, mensen die niet in staat zijn de realiteit onder ogen te zien. Wat mij betreft is het tegenovergestelde waar. ‘Ik ben bang om de controle te verliezen’, zeggen veel mensen tegenwoordig. Gelovigen weten dat zij nooit de controle hebben gehad en kunnen in onze angstige samenleving misschien de weg wijzen naar een leven zonder de illusie van controle, zonder de illusie van de maakbaarheid, zonder de illusie dat onze waardigheid zou afhangen van onze kracht. ‘Als ik zwak ben, ben ik sterk’, zegt Paulus in een van zijn vele paradoxen (2 Kor. 12,10) en daar gaat het om. Niet omdat het onze prestatie is met zwakte te leven, maar omdat wij leven van de belofte dat wij niet als wezen worden achtergelaten. Volgens het woord van Jezus in het Johannesevangelie: ‘Ik zal jullie niet verweesd achterlaten’ (Joh. 14,18). Daarom hoeven wij elkaar ook niet verweesd achter te laten en daarom zijn we niet elkaars concurrenten in de strijd om de goede dingen van het leven. Er is geen strijd: dat verzinnen wij, vanuit onze angst.

Bisschop Wiertz neemt afscheid als mediabisschop, maar noch hij, noch wij houden op zelf een medium te zijn. Van welke wereldbeeld, van welk mensbeeld, van welk zelfbeeld getuigt ons leven? Het is uiteindelijk die vraag en niet de vraag hoe succesvol wij waren met het implementeren van dit wereldbeeld, niet de vraag hoevelen ons mensbeeld overnemen, niet de vraag hoevelen wij overtuigd hebben van ons gelijk – het draait uiteindelijk om de vraag van welke God ons leven getuigt. De God, zo zou ik hopen, in wie wij hoe dan ook leven, bewegen en zijn.
Niemand valt ooit uit Gods hand: meer hebben wij in zekere zin niet te zeggen. Maar wie zich werkelijk realiseert wat dit betekent, die weet ook dat het genoeg is. Meer, veel meer dan genoeg. Ook in schaarste leven wij in overvloed. Kunnen we dat nog laten zien, kunnen we dat zelf nog zien, kunnen we het vuur van dit inzicht bij elkaar nog aanblazen? In het antwoord op deze vraag ligt de toekomst van de kerk verscholen.”